500 रुपयांच्या नव्या नोटांमध्ये राम मंदिर आणि प्रभू राम? नाही, हे खोटे आहे
आरबीआयच्या प्रवक्त्यानेही हा दावा फेटाळून लावला. आम्हाला यासंदर्भात कोणतीही बातमी सापडले नाही.
advertisement
अयोध्येतील राम मंदिराचा उद्घाटन सोहळा जसजसा जवळ येत आहे, तसतशी ₹ 500 ची नवीन नोट दाखवणारी एक सोशल मीडिया पोस्ट व्हायरल होऊ लागली.
या नोटमध्ये भगवान राम, राम मंदिर आणि महात्मा गांधींच्या जागी धनुष्यबाण, लाल किल्ला आणि चष्म्याच्या जोडीची छायाचित्रे सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर शेअर केली जात आहेत.
युजर्स काय म्हणत आहेत?: शेअर करणाऱ्यांनी असा दावा केला आहे की, यात मंदिराच्या छळसमारंभाच्या दिवशी म्हणजेच २२ जानेवारीला नव्या नोटा जारी केल्या जातील.
(अशाच दाव्यांचे आर्काइव्ह येथे, येथे आणि येथे मिळू शकतात.)
सत्य काय आहे?: हा फोटो एडिट केलेला आहे.
व्हायरल इमेजचा निर्माता असलेल्या एक्स युजरची मूळ पोस्ट आम्हाला सापडली. युजरने आपल्या एक्स अकाऊंटवर हा फोटो एडिट केल्याचे स्पष्ट केले आहे.
आम्ही रिझर्व्ह बँकेच्या प्रवक्त्याशीही संपर्क साधला असता त्यांनी हा दावा फेटाळून लावला.
तसेच ५०० रुपयांच्या नव्या नोटांबाबत कोणतीही बातमी किंवा प्रसिद्धी पत्रक आलेले नाही.
आम्हाला कसं कळलं?: सुरुवातीला आम्ही त्या प्रतिमेची बारकाईने तपासणी केली आणि एक वॉटरमार्क सापडला ज्यावर लिहिले होते, "एक्स @raghuamurthy07."
या प्रतिमेचा क्लोज-अप येथे आहे.
(स्त्रोत : द क्विंटने बदलला)
आम्ही एक्स (पूर्वीचे ट्विटर) वर या वापरकर्त्याचा शोध घेतला आणि 14 जानेवारी रोजी पोस्ट केलेल्या त्यांच्या अकाऊंटवर हाच फोटो आढळला.
पुढे पाहिल्यावर आम्हाला या युजरने आणखी एका एक्स युजरला रिट्विट केल्याचे आढळले ज्याने व्हायरल पोस्टसारखाच दावा केला होता.
रिट्वीटमध्ये @raghunmurthy07 म्हणाले, 'हा फोटो एडिट केलेला आहे. कृपया चुकीची माहिती पसरवू नका.
@divi_tatatal आणखी एका एक्स युजरने नव्या नोटांबाबत दावा करणाऱ्या पोस्टला रिप्लाय देत ती तिच्या मैत्रिणीने @raghunmurthy07 एडिट केल्याचे म्हटले आहे.
आरबीआयची वेबसाईट तपासल्यानंतर 'नो योर नोट्स' विभागातील ५०० रुपयांच्या नोटेचा तपशील बदललेला नसल्याचे निदर्शनास आले. या नोटवर अजूनही समोर महात्मा गांधींचे चित्र आणि मागच्या बाजूला लाल किल्ला आणि चष्म्याची जोडी आहे.
आम्ही आरबीआयचे प्रवक्ते योगेश दयाळ यांच्याशीही संपर्क साधला, त्यांनीही हा व्हायरल दावा फेटाळून लावला.
याव्यतिरिक्त, भगवान राम आणि लाल किल्ल्याची छायाचित्रे असलेल्या नवीन नोटा जारी करण्याची पुष्टी करणारे कोणतेही वृत्त किंवा प्रसिद्धी पत्रक नाही.
निष्कर्ष: हे स्पष्ट आहे की 500 रुपयांच्या नोटेवर भगवान राम, राम मंदिर आणि धनुष्य दाखवण्यासाठी व्हायरल इमेजमध्ये बदल करण्यात आला आहे.
(ऑनलाइन आलेल्या पोस्ट किंवा माहितीची खात्री नाही आणि त्याची पडताळणी करायची आहे का? आम्हाला व्हॉट्सअॅपवर 9540511818 वाजता तपशील पाठवा किंवा webqoof@thequint.com वाजता आम्हाला ई-मेल करा आणि आम्ही ते आपल्यासाठी फॅक्ट-चेक करू. आमच्या सर्व फॅक्ट चेक केलेल्या कथा ही तुम्ही इथे वाचू शकता.)
(At The Quint, we question everything. Play an active role in shaping our journalism by becoming a member today.)